اَلتَّواضُعُ دَرَجاتٌ: مِنها أَن يَعرِفَ المَرءُ قَدرَ نَفسِهِ فَيُنزِلَها مَنزِلَتَها بِقَلبٍ سَليمٍ، لايُحِبُّ أَن يَتىَ إِلى أَحَدٍ إِلاّ مِثلَ مايُؤتى إِلَيهِ، إِن رَأى سَيِّئَةً دَرَأَها بِالحَسَنَةِ، كاظِمُ الغَيظِ عافٍ عَنِ النّاسِ، وَاللّه يُحِبُّ المُحسِنينَ؛تواضع درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه انسان اندازه خود را بشناسد و با طيب خاطر خود را در آن جايگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار كند كه انتظار دارد با او رفتار كنند، اگر بدى ديد آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.
مَن أَتى غَنيّا فَتَواضَعَ لَهُ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دينِهِ؛هر كس در مقابل ثروتمند به خاطر ثروتش تواضع كند دو سوم دينش از بين برود.
ثَلاثَةٌ لايَزيدُ اللّه بِهِنَّ إِلاّ خَيرا: اَلتَّواضُعُ لايَزيدُ اللّه بِهِ إِلاَّ ارتِفاعا وَذُلُّ النَّفسِ لايَزيدُ اللّه بِهِ إِلاّ عِزّا وَالتَّعَفُّفُ لايَزيدُ اللّه بِهِ إِلاّغِنَىً؛سه چيز است كه خداوند به سبب آنها جز بر خير و خوبى نمى افزايد: تواضع كه خداوند به سبب آن جز بلند مرتبگى نمى افزايد، شكسته نفسى كه خداوند به سبب آن جز عزّت نمى افزايد و مناعت طبع كه خداوند به سبب آن جز بى نيازى نمى افزايد.
إِنَّ الزَّرعَ يَنبُتُ فِى السَّهلِ وَلايَنبُتُ فِى الصَّفا فَكَذلِكَ الحِكمَةُ تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَواضِعِ وَلا تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَكَبِّرِ الجَبّارِ، لأِنَّ اللّه جَعَلَ التَّواضُعَ آلَةَ العَقلِ وَجَعَلَ التَّكَبُّرَ مِن آلَةِ الجَهلِ؛زراعت در زمين هموار مى رويد، نه بر سنگ سخت و چنين است كه حكمت، در دل هاى متواضع جاى مى گيرد نه در دل هاى متكبر. خداوند متعال، تواضع را وسيله عقل و تكبر را وسيله جهل قرار داده است.
فى صِفَةِ المُتَّقينَ ـ : مَلبَسُهُمُ الاِقتِصادُ وَمَشيُهُمُ التَّواضُعُ؛در وصف پرهيزكاران ـ : لباسشان ميانه رويست و راه رفتن و رفتارشان متواضعانه است.
إِنَّ مِنَ التَّواضُعِ أَن يَرضَى الرَّجُلُ بِالمَجلِسِ دونَ المَجلِسِ وَأَن يُسَلِّمَ عَلى مَن يَلقى وَأَن يَترُكَ المِراءَ وَإِن كانَ مُحِقّا وَلايُحِبَّ أَن يُحمَدَ عَلَى التَّقوى؛از تواضع است كه انسان به پايين مجلس رضايت دهد، به هر كس بر مى خورد سلام كند، مجادله را رها كند اگر چه حق با او باشد و دوست نداشته باشد كه او را به پرهيزكارى بستايند.
إِذا تَفَقَّهَ الرَّفيعُ تَواضَعَ؛انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانايى رسد، متواضع مى شود.
إِنَّ اللّه تَعالى أَوحى إِلَىَّ أَن تَواضَعوا حَتّى لايَفخَرَ أَحَدٌ عَلى أَحَدٍ وَلايَبغى أَحَدٌ عَلى أَحَدٍ؛خداى متعال به من وحى فرمود كه متواضع باشيد، تا هيچ كس بر ديگرى فخر نفروشد و احدى به ديگرى زورگويى و تجاوز نكند.
إِنَّ فِى السَّماءِ مَلَكَينِ مُوَكَّلَينِ بِالعِبادِ، فَمَن تَواضَعَ لِلّهِ رَفَعاهُ وَمَن تَكَبَّرَ وَضَعاهُ؛در آسمان دو فرشته بر بندگان گماشته شده اند پس هر كس براى خدا تواضع كند، او را بالا برند و هر كس تكبر ورزد او را پَست گردانند.
أَشرَفُ الخَلائِقِ التَّواضُعُ وَالحِلمُ وَلينُ الجانِبِ؛شريف ترين اخلاق، تواضع، بردبارى و نرم خويى است.
امام رضا عليه السلام:
مَن سألَ اللهَ الجَنَّهَ وَ لَم يَصبِر عَلَي الشَّدائِدِ فَقَدِ استَهَزا بِنَفسِه.
هر که از خدا بهشت خواهد و در برابر سختي ها پايداري نورزد بي گمان خود را ريشخند کرده است.
رسول اكرم صلى الله عليه و آله:
مَنِ اشْتاقَ اِلَى الْجَنَّةِ سارَعَ اِلَى الْخَيْراتِ وَ مَنْ اَشْفَقَ مِنَ النّارِ لَهى عَنِ الشَّهَواتِ؛
هر كس مشتاق بهشت است، به سوى نيكىها مىشتابد و هر كس از جهنم بترسد، از هوا و هوس روى مىگرداند.
لَنْ يَشْبَعَ الْمُؤْمِنُ مِنْ خَيْرٍ يَسْمَعُهُ حَتّى يَكونَ مُنْتَهاهُ الْجَنَّةَ ؛
هرگز مؤمن از شنيدن خير و خوبى سير نمىشود، تا آنكه سرانجامش بهشت گردد.
امام صادق عليه السلام:
لا يَدخُلُ الجَنَّهَ مَن فِي قَلبهِ مِثقالَ ذَرَّهٍ مِن کِبر؛
کسي که در قلبش به اندازه ذره اي کبر و خود بزرگ بيني باشد به بهشت وارد نمي شود.
اِنَّ لاِهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطيفٌ وَ قَلْبٌ رَحيمٌ وَ يَدٌ مُعْطيَةٌ؛
بهشتىها چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.
